Przygoda MobiLove zaczęła się od zmysłu wzroku i mobili, ale z każdym dniem uczę się czegoś, czym chcę się od razu podzielić, bo czuję, że jest istotne. Ostatnio coraz więcej pokazuję Wam pomocy wspierających rozwój motoryki mniejszej, chwytania, koordynacji ruchowej. Dotyk i ruch to po wzroku kolejny krok w rozwoju niemowlęcia. Ręka – narzędzie, dzięki któremu ludzie poznają świat i zmieniają świat. Pulchna rączka Twojego maluszka, która przewraca kartki w książeczce albo wyjada rodzynki z ciasta. Ręka jest wyjątkowa, i wyjątkowo ważna.
Gościem dzisiejszego wywiadu jest Beata Wintoch – terapeutka ręki oraz Montessorianka. Opowie nam o tym, czym jest terapia ręki i jak wygląda.
Czy mogłabyś przybliżyć nam rolę ręki w rozwoju człowieka oraz w pedagogice Montessori?
Jest taki piękny cytat Marii Montessori, który nie wymaga żadnego komentarza z mojej strony i jest wyczerpującą odpowiedzią na to pytanie:
„Rozwój umiejętności dłoni jest u człowieka związany z rozwojem inteligencji – jeśli spojrzeć na historię – również z rozwojem kultury. Można by rzec, że jeśli człowiek myśli, to myśli dłonią i dłonią działa. Niemal natychmiast po pojawieniu się człowieka na ziemi pojawiły się ślady pracy jego rąk.”
Jeśli miałabyś w 3 zdaniach określić, jak powinniśmy postrzegać rolę ręki w rozwoju naszych dzieci (szczególnie niemowląt), jakie byłyby to informacje?
Ręka jest takim narządem, który jest w stanie pokazać naszą indywidualność. Nie ma na świecie dwóch takich samych malarzy, blizna jest jak podpis chirurga na naszym ciele. Jak patrzymy na dzieci, ich ręce są cały czas czymś zajęte – natura jest od nas mądrzejsza, więc cierpliwie i pokornie podążajmy za nią.
Jesteś terapeutką ręki. Co my – rodzicie robimy źle, że nasze dzieci potrzebują tego rodzaju terapii?
Czynników, które powodują, że dziecko potrzebuje terapii ręki jest wiele i niekoniecznie warto obwiniać za to rodziców. Gdyby to było takie proste dzieci nie potrzebowałyby terapii, a rodzicielska intuicja i swobodna zabawa byłyby wystarczające.
Rodzice często myślą, że terapia ręki dotyczy wyłącznie sprawności palców, ale tak jak widzimy w budowie naszej ręki, palce są na końcu. Co to oznacza? To, jak trzymam długopis, jak precyzyjnie pokoloruję obrazek, czy w ogóle jestem w stanie napisać to, co bym chciała zależy od części mojego ciała, które są dalej niż palce.
Terapia ręki zaczyna się w centrum ciała. A więc na prawidłowy rozwój sprawności rąk mają wpływ mięśnie, a jak mięśnie to też kości i stawy. Pojawiają się pytania o ciążę, poród, pierwszy rok życia dziecka, napięcie mięśni, asymetrie, zabawę, pozycje ciała i ich jakość, obręcz barkową, obustronną koordynację, system taktylny.
Kiedy i po czym możemy poznać, że nasze dzieci potrzebują takiej terapii?
Potrzebę terapii ręki możemy poznać po tym, jak dziecko używa swoich rąk w codziennym życiu. Możesz spróbować wejść w skórę takiego dziecka zakładając rękawiczki z jednym palcem i próbując zawiązać but. Tak czuje się dziecko, które nie może używać rąk w taki sposób, jaki by chciało. Co gorsza, często jeszcze jest oceniane i krytykowane przez osoby dorosłe. Dziecko, które potrzebuje terapii ręki znacząco odbiega od innych podczas prac precyzyjnych.
Obserwujemy pozycję dziecka podczas prac stoliczkowych, płynność poruszania się ręki, w jaki sposób ułożone są palce na narzędziu pisarskim, pracę nadgarstka, sposób wycinania nożyczkami, trzymanie nożyczek.
Kiedy? Na etapie przedszkolnym i wczesnoszkolnym, kiedy ręce mają do wykonania coraz bardziej skomplikowane zadania, np. nauka pisania.
Jak wygląda terapia ręki?
Przede wszystkim jest zabawą. Dziecko ma do wykonania ogromną pracę, którą kieruje terapeuta, więc musi odbywać się w przyjemnej i radosnej formie, aby dziecko chciało się z nami spotykać. Skoro jest to terapia, dotyczy jakiejś dysfunkcji, więc to, co dziecko potrzebuje wypracować, wymaga ogromnego zaangażowania i wysiłku ze strony terapeuty i dziecka. Atmosfera i poczucie bezpieczeństwa są fundamentem.
Przede wszystkim terapia jest zindywidualizowana, każde dziecko będzie potrzebować innego zestawu ćwiczeń na poszczególne elementy terapii. Takie kluczowe jej elementy to stymulacja proprioceptywna, ćwiczenia rozmachowe, manualne i precyzyjne. W zależności od potrzeb dziecka, mają różną długość. Tak jak w przypadku terapii SI (integracji sensorycznej), terapeuta zawsze powinien wiedzieć, dlaczego coś robi z dzieckiem i jak długo ma ta seria trwać. To jest trochę tak, jakbym chciała wejść w skórę dziecka i poczuć, jak to nie działa i wykorzystując swoją wiedzę proponować takie ćwiczenia, które pomogą wypracować to, co da się usprawnić.
Jeśli dziecko podczas terapii ręki siedzi cały czas przy stoliczku to mam wątpliwości, czy jest to terapia ręki, bo ogranicza się wtedy do ostatniego etapu, czyli ćwiczeń precyzyjnych. To jest ważna informacja!
Jakie pomoce i zabawki wspierają rozwój dłoni u niemowląt i dzieci?
- Rozwój sprawności dłoni zależny jest od rozwoju całego ciała, więc ogólnie mówiąc dbamy o holistyczny rozwój dziecka w zgodzie z etapami rozwojowymi.
- Ważny jest duży ruch całego ciała, doświadczanie otoczenia wszystkimi zmysłami, wzmacnianie mięśni całego ciała.
- Ponadto wzmacniamy siłę rąk, palców, ćwiczymy nadgarstki, tworzymy pomoce rozwojowe do rozwijania chwytu trójpalcowego, dysocjacji palców (czyli niezależnej pracy każdego palca).
- Dbamy o to, by dziecko miało kontakt z różnymi wrażeniami na całym ciele: szorstkie – gładkie, mokre – suche, ciepłe – zimne, śliskie, lepkie, twarde, miękkie…
Czy znasz jakieś zabawy, które nie wymagają użycia zabawek i pomocy a jednocześnie wspierają rozwój dłoni?
Wszelkiego rodzaju zabawy na świeżym powietrzu, kiedy dzieci angażują całe ciało
- zabawy w piaskownicy,
- wspinając się na różne ścianki na placu zabaw,
- rzucanie kamyków do wody,
- prace w ogrodzie,
- sprzątanie w domu,
- pomaganie w przyrządzaniu posiłków.
To wszystko, co kochają dzieci, a po czym boimy się, że będą brudne, mokre, zmęczone i wykorzystywane (np. podczas gotowania albo sprzątania).
Jesteś bardzo dynamiczną osobą, która wciąż realizuje nowe cele, poszukuje swojej ścieżki. Czy znalazłaś ją jako terapeutka ręki? Kim jesteś na co dzień? Dlaczego właśnie praca z dziećmi jest dla Ciebie ważna?
Jestem tym typem kobiety, która musi mieć przed sobą góry do zdobywania, potrzebuje się wspinać i sprawdzać swoje granice. Moją pasją od wielu lat jest holistyczny rozwój dzieci i wraz z tym, jak zdobywam wiedzę, kończę szkolenia, coraz bardziej dookreśla się moja wizja osób, jakie powinny pracować z dziećmi. Na tym drugim skupiam się w Internecie, dlatego dzielę się wiedzą, prowadzę szkolenia stacjonarne i online, produkuję własne pomoce rozwojowe. Na co dzień pracuję w poradni jako terapeutka i głównie prowadzę terapię SI, terapię ręki oraz terapię pedagogiczną. We wszystkich trzech korzystam bardzo dużo z pomocy rozwojowych Montessori. Jestem terapeutką ręki, ale to co mnie najmocniej zawodowo definiuje to terapeutka integracji sensorycznej i Montessorianka. Mam za sobą kilka miesięcy pracy w publicznym przedszkolu i dzięki temu doświadczeniu zdobyłam cenne przemyślenia o poziomie edukacji w naszym kraju.
Praca z dziećmi jest dla mnie najważniejsza, uczę się ich od samego źródła, które jest naprawdę bogate i nadal nieodkryte.
Beata Wintoch
Terapeutka ręki, terapeutka SI, Montessorianka zakochana w pracy z dziećmi z trudnościami w rozwoju. Autorka programu warsztatów dla rodziców „Rodzina Montessori” i cyklu webinariów „Montessori dla początkujących”. Jej pasją jest praca z dziećmi, rodzicami oraz zgłębianie dziecięcej natury popartej naukową wiedzą.
Nauczycielka Montessori dzieci 0-3
Uczę, jak towarzyszyć dzieciom zamiast je niańczyć.
Pokazuję, jak wprowadzić pedagogikę Montessori od urodzenia.
